Τι συμβαίνει στην πράξη: Μια ματιά στα γυμναστήρια και τα κέντρα αποκατάστασης

Αν εστιάσουμε στο τι γίνεται καθημερινά στις αίθουσες εκγύμνασης και αποκατάστασης, θα διαπιστώσουμε ένα κοινό μοτίβο: Η αντιμετώπιση του σώματος όχι ως ενιαίο λειτουργικό σύστημα, αλλά ως άθροισμα μεμονωμένων τμημάτων.

1.Ασκήσεις απομόνωσης

Η κλασική προσέγγιση “σήμερα κάνουμε χέρια, αύριο πόδια” εξακολουθεί να κυριαρχεί. Αυτό το μοντέλο στηρίζεται στη λογική της μυϊκής απομόνωσης, σαν να πρόκειται για ένα μηχάνημα με ξεχωριστά εξαρτήματα. Όμως το ανθρώπινο σώμα δεν έχει κατασκευαστεί να λειτουργεί αποσπασματικά, αλλά σαν ένα συντονισμένο, νευρομυϊκό και εμβιομηχανικό σύνολο.

Το ίδιο ισχύει και στα περισσότερα κέντρα αποκατάστασης: Πονάει ο ώμος; Κάνουμε ασκήσεις για τον ώμο. Αυτό όμως δεν είναι αποκατάσταση, είναι τοπική παρέμβαση χωρίς να εξετάζεται το“γιατί”και το“πώς”δημιουργήθηκε το πρόβλημα.

2.Δύναμη χωρίς αξιολόγηση

Η προπόνηση δύναμης είναι σημαντική — αλλά μόνο όταν εφαρμόζεται με ακρίβεια. Το σώμα χρειάζεται τάση και συμπίεση σε πολύ συγκεκριμένα σημεία, για να λειτουργήσει με σταθερότητα, απορρόφηση κραδασμών και σωστή κινητική ροή. Όταν όμως εφαρμόζεται ένταση χωρίς αξιολόγηση των κινητικών προτύπων, τότε απλώς ενισχύονται οι ήδη υπάρχουσες δυσλειτουργίες. Η προπόνηση δεν είναι ουδέτερη. Ή ενισχύει τη λειτουργία ή ενισχύει το πρόβλημα.

3.Επανάληψη δυσλειτουργικών μοτίβων

Κάθε σώμα έχει ασυμμετρίες — αυτό είναι φυσιολογικό. Το πρόβλημα ξεκινά όταν αυτές οι ασυμμετρίες παγιώνονται μέσα από την προπόνηση, επειδή απουσιάζει κάθε έννοια κινητικής διόρθωσης. 
Όταν ένα άτομο επαναλαμβάνει τις ίδιες ασκήσεις, το ίδιο μοτίβο κίνησης ή ακόμα και τη λανθασμένη στάση σώματος μέσα στην άσκηση:

• Το νευρικό του σύστημα χαράζει“σκληρό δίσκο“ με λανθασμένες πληροφορίες.
• Οι αντισταθμίσεις ενισχύονται.
• Η ασυμμετρία μεγαλώνει.
• Το σώμα “μαθαίνει” να κινείται λάθος, πιο αποτελεσματικά.

Η ποσότητα της άσκησης δεν οδηγεί απαραίτητα σε βελτίωση. Χωρίς σωστή μηχανική, η επανάληψη γίνεται εχθρός. Και όλα αυτά επειδή δεν λήφθηκε υπόψη το κινητικό και βιολογικό αποτύπωμα του κάθε σώματος.

Αλλάζει το κινητικό μοτίβο; Εάν ναι, πώς;

🧠 Η αλλαγή του κινητικού μοτίβου είναι εφικτή — αλλά όχι τυχαία

Το κινητικό μοτίβο του ανθρώπου μπορεί να αλλάξει χάρη σε μία πολύτιμη ιδιότητα του σώματος: την πλαστικότητα του μυοπεριτονιακού συστήματος.

Με απλά λόγια, το σώμα μας διαθέτει την ικανότητα να προσαρμόζεται στα ερεθίσματα που του παρέχουμε — να διαμορφώνεται συνεχώς σύμφωνα με τον τρόπο που το χρησιμοποιούμε. Αυτό ακριβώς εκφράζει και η Αρχή της Ειδικής Προσαρμογής στις Απαιτήσεις (SAID – Specific Adaptation to Imposed Demands):

Το σώμα προσαρμόζεται συγκεκριμένα σε κάθε είδους επαναλαμβανόμενο ερέθισμα — είτε λειτουργικό, είτε δυσλειτουργικό. Με βάση αυτή την αρχή, αλλά και με τη θεώρηση του σώματος ως ενιαίο βιομηχανικό σύστημα, προκύπτει ένα πολύ σημαντικό συμπέρασμα: Το κινητικό μας μοτίβο —όπως και η στάση του σώματος, που αποτελεί “καθρέφτη” του— μπορούν να αλλάξουν. Ωστόσο, υπάρχει μία βασική προϋπόθεση:

🔑 Το σώμα πρέπει να αντιμετωπιστεί έτσι όπως είναι σχεδιασμένο να λειτουργεί:

• Όχι σαν άθροισμα μεμονωμένων μυών ή αρθρώσεων,
• Αλλά σαν ένα αλληλένδετο, δυναμικό σύστημα που εξελίσσεται μέσα από οργανωμένη, στοχευμένη κίνηση.

Κάθε άσκηση που εφαρμόζεται χωρίς σεβασμό στη βιολογική αρχιτεκτονική του ανθρώπου, ενισχύει τα υπάρχοντα δυσλειτουργικά πρότυπα. Αντίθετα, όταν η κίνηση σχεδιάζεται με βάση τη φυσική λογική του σώματος, τότε ξεκινά η πραγματική αλλαγή:

• Στο μοτίβο,
• Στη στάση,
• Στη λειτουργία,
• Και τελικά, στην καθημερινή ποιότητα ζωής.